Berichten

Wat speur jij?

Een interessante veldwerkactiviteit is het zoeken naar diersporen. Wist je dat vele type sporen zijn om diersoorten te identificeren? Je kan speuren door middel van loop- en eetsporen, uitwerpselen, braakballen en nog zo veel meer! We hebben een aantal type kenmerken op een rijtje gezet voor in het veld.

Loopsporen

Het zoeken van voetafdrukken is een manier om een dier te identificeren. Een ideaal gebied om te starten met een dier-speur excursie is een onbegroeide plaats waar veel regen is gevallen. Bijvoorbeeld een kleiige grond of vochtig zand langs de kust. Wanneer je een spoor hebt gevonden maak je een foto met en zonder maatlat. Je kan vervolgens de voetafdruk identificeren door middel van onze zoekkaart en een veldgids voor dierensporen.

Eetsporen

Heb je een spoor gevonden van een dier? Dan vind je vroeg of laat een plek waar het dier heeft gefoerageerd. Je kan de sporen vinden op bomen en struiken, zaden en vruchten, prooiresten van predatoren, slakkenhuizen, eierenschalen, etc. Neem bijvoorbeeld de bosmuis (links) en rosse woelmuis (rechts). Beide muizen hebben een techniek ontwikkeld om een hazelnoot open te peuzelen.

Uitwerpselen

Een ander, iets minder fris kenmerk zijn uitwerpselen. Geloof het of niet, je kan door middel van ontlasting heel veel over een dier vertellen! Je kan ruiken of het dier geslachtsrijp is, voornamelijk in het bronst seizoen. Je kan iets vertellen over het dieet, leeftijd en gedrag van de soort. De vos markeert zijn territorium door middel van uitwerpselen en urine, normaliter op een hoge plek zoals op een boomstronk.

Braakballen

Iets wat wij als activiteit doen bij onze veldwerkcentra is braakballen uitpluizen. Je denkt waarschijnlijk aan een uil, maar er zijn vele vogelsoorten die ballen uitbraken zoals de zilvermeeuw, scholekster en ooievaar. Vogels spugen ballen om onverteerbaar voedsel kwijt te raken. De braakballen bevatten insecten, botjes, haren, plantenresten, etc. die lastig zijn om te verteren. Zoals de braakbal een meeuwensoort (zie onderstaande foto)

Andere diersporen

Naast de bovengenoemde sporen zijn er nog veel meer kenmerken om diersoort te onderzoeken! Denk aan nesten, holen, haren en veren. Een interessant spoor is dat van het wilde zwijn. We benoemde al de voetafdruk, maar je kan het wilde zwijn ook herkennen door middel van zijn wasplaats. Het zwijn verzorgt zijn vacht door te baden in een modderpoel, daarnaast schuurt hij met zijn lichaam langs de boom om zijn huid van parasieten te ontdoen. Je kan deze sporen duidelijk zien wanneer je de badplaats van het zwijn tegenkomt!

Nieuwsgierig naar het uitvoeren van een speuronderzoek met jouw klas? In de uitzending van het Geldersch Landschap neemt Anja, de boswachter, je mee tijdens zijn zoektocht naar diersporen. Veel plezier in het veld!

Vogels kijken, tellen en insturen

Eind januari doen we vanuit Natuurkampen weer mee aan de Nationale Vogeltelling, georganiseerd door de Vogelbescherming. De vogeltelling is belangrijk om de vogelsoorten in kaart brengen en hierdoor beter te beschermen. Doe je ook mee?

De Vogelbescherming heeft een handige tool ontwikkeld om samen met de leerlingen in de klas te determineren. Met dit telformulier turf je de voorkomende soorten en vind je afbeeldingen van de soorten voor herkenning. Download de tuinvogeltelling hier.

Podcast Luisteren (PodNL): De Vogelspotcast TIP: Wil je wat meer ervaring op doen voor het determineren van vogelsoorten? Luister dan eens naar de vogelspotcast (gratis te beluisteren via Spotify), waarbij vogelaar Arjan zijn jeugdvriend Gisbert, een beginner zonder enkele ervaring in vogels kijken, meeneemt op vogelexcursie. Een aanrader! 

Een Wollige Rode Lijst Soort in de Schelphoek

Het is een muis van 16 cm, heeft een stompe kop en een bruine vacht. Het is de oudste woelmuissoort van Nederland. Hij bewoonde de onze aarde al tijdens de laatste ijstijd: het is de Noordse woelmuis (Alexandromys oeconomus arenicola). Door de afgesloten Deltawerken en verschuivingen van de polders en schorren is het diertje in Schouwen grotendeels verdwenen. De afname van zijn habitat en de verandering in de waterhuishouding vormen het grootste gevaar voor deze Rode lijst soort.

Rond onze accommodatie in de Schelphoek is er een nieuwe weg aangelegd richting de Brouwersdam en zijn er 2 nieuwe rotondes bijgebouwd. In dit nieuwe bestemmingsplan zijn ze iets belangrijks vergeten, de aanleg van een nieuw natuurgebied ter compensatie voor de Noordse woelmuis. In de Schelphoek leven namelijk een tiental Noordse woelmuizen, en ze zijn zwaar beschermd. Van Burg, wethouder van Schouwen, verwacht dat het compensatie gebied eind volgend jaar klaar is.

Wie weet kom je dit prachtige diertje wel tegen in natuurgebied de Schelphoek. Dat is toch wel bijzonder.

Zitten er microplastics in mijn douchegel?

Wist je dat er in heel veel producten mini stukjes plastic zitten? Je vindt ze in verzorgingsproducten, zepen, tandpasta en nog zoveel meer… Deze kunststof deeltjes van circa een millimeter worden microkorrels genoemd. De korrels kunnen makkelijk door het afvoerpotje wat erg schadelijk is voor het milieu.

Je kan zelf een onderzoekje doen naar de aanwezigheid van microbeads, in de klas of thuis. Hoe werkt het?

Vraag de leerlingen om elk een product mee te nemen vanuit thuis of schaf een aantal producten aan, zoals tandpasta, schoonmaakmiddel, zeep, mascara, etc. Op het label van het product kan je zien of er plastics aanwezig zijn, dit staat meestal onder de naam van polyethyleen, polypropyleen of polystyreen.

Verder heb je nodig:

  • Eetlepel
  • Koffiekan
  • Koffiefilterhouder
  • Meerdere koffiefilters
  • 2 glazenkannen
  • Gekookt water
Door middel van de volgende stappen kan je een onderzoek uitvoeren naar de aanwezigheid van microkorrels:
  • Je mengt een grote lepel van het verzorgingsproduct in het hete water in de hittebestendige kan. Roer het mengsel door zodat het geheel is opgelost.
  • Hierna leg je de koffiefilter geopend in de koffiefilterhouder
  • Vervolgens giet je de vloeistof in de koffiekan
  • Zie je spikkels? Dit zijn microkorrels. Gebruik bij elk verzorgingsproduct een nieuwe koffiefilter zodat je de hoeveelheid microkorrels goed kan zien.

Een extra tool om te checken of je een product koopt zonder plastics is: Beat the Microbead. Deze app is gratis te downloaden. Je scant het product en ziet vervolgens of er microkorrels verwerkt zijn in het product.

 

Rustend Roesje

Wist je dat sommige nachtvlinders overwinteren? Team Hei- en Boeicop kwam het roesje (Scoliopteryx libatrix) tegen tijdens zijn winterslaap in de schuur. De soort zoekt begin november een droge plek op waar hij tot april-mei verblijft. Bijzonder aan deze soort is dat hij overwinterd met de vleermuis, die ook in kelders en zolders overwinteren. Het roesje staat op het menu van de vleermuis, toch overwinteren ze samen in harmonie.

De naam van het roesje heeft te maken met de achterzijde van de vleugels. Deze hebben wat weg van gordijnen ruches, vandaar de naam. Het roesje heeft zich geheel aangepast aan het seizoen, hij voedt zich met het voedsel wat op dat moment beschikbaar is. In de lente drinkt hij nectar van de wilgenkatjes, de zomer overrijpe bramen sap en in de herfst voedt hij zich met nectar van de klimop.

Andere soorten die overwinteren zijn de dagpauwoog (zie bovenstaande foto), gehakkelde aurelia en de kleine vos.

Paddenstoelen Herkennen

Prachtig he, die paddenstoelen? Zoals deze, de sprookjesachtige geweizwam. De naam zegt het al, het vruchtlichaam heeft de vorm van een hertengewei. De soort is onmisbaar, zoals alle schimmels. Ze ruimen natuurlijk afval op en creëren weer vruchtbare aarde waardoor er weer nieuwe planten kunnen groeien.

Vind je het leuk om paddenstoelen te determineren? Probeer dan eens de ObsIdentify app. Deze is gratis te downloaden voor Android en Apple. Je maakt een foto en vervolgens verteld de app je welke soort het is (met percentage kans). Het is een handige tool die je kan gebruiken naast een determinatie boek of zoekkaart. Deze app kan je linken met waarnemingen.nl zodat de waargenomen soort meteen wordt toegevoegd in de database. Ideaal!

 

Egels in de Tuin

Deze week werden we verrast door een snuivend geluid bij ons Veldstudiecentrum de Schelphoek. Tijdens een rondje rond het gebouw kwamen we een egel (Erinaceus europaeus) tegen. De egel was hoogstwaarschijnlijk op zoek naar een plekje voor zijn winterslaap.

Je verwacht wellicht dat de egel heel de winter doorslaapt, maar dit is niet het geval. Af en toe wordt hij wakker en gaat op onderzoek uit, bijvoorbeeld als zijn slaapplaats te koud is of wanneer erg nog genoeg insecten te vinden zijn (bij een warme winter). De egel is een beschermde diersoort. Echter is het soms lastig voor het diertje om een juiste slaapplek te vinden; denk aan slakkengif, tegels of hekken in de tuin en warme winters.

Er zijn een aantal simpele manieren om de egel een handje te helpen:

  • Gebruik zo min mogelijk gifstoffen voor de bestrijding van ongedierte. Je kan de egel mogelijk vergiftigen door de sproeimiddelen;
  • Heb je een vijver? Maak een plankje met gaas zodat egel weer uit het water kan wanneer hij erin is gevallen (een egel kan goed zwemmen);
  • Het dier heeft ruimte nodig, 1 achtertuin is niet genoeg. Zorg ervoor dat hij door kan lopen naar de buren (bijvoorbeeld een open stuk in de heg of het hek);
  • Laat het nest van de egel in de winter met rust. Wanneer hij eerder opstaat in de winter kan hij mogelijk verhongeren door het schaars aanwezige voedsel;
  • TIP: Zet een egelhuis in de tuin (mandje of oud kistje) of maak een huisje. Zoals dit voorbeeld van Natuurmonumenten, leuk om te klussen en goed voor de natuur!

Herfst in het kweldergebied

Prachtig he, die herfstkleuren? De bladeren vallen naar beneden en hebben een warme oranje en rode kleur. Maar niet alleen de bossen krijgen een mooi aanzicht, ook de kwelders en schorren krijgen een rode herfstkleur.

 

 

Dit komt door zeekraal. Deze plant groeit op zilte grond zoals bij het Prunjegebied naast onze accommodatie in Zeeland. Zeekraal wordt rood doordat de blaadjes van de plant zout op slaan, hoe meer zout ze vasthouden, hoe roder ze worden. 

Een prachtig moment voor een wandeling, en wie weet spot je wel een lepelaar of visdiefje. 

Dolfijn gespot in de Oosterschelde

Deze maand werd er een bijzonder dier gespot in de Oosterschelde, een dolfijn! De bruinvis kan je regelmatig zien langs zwemmen in de Oosterschelde, maar dolfijnen zie je zelden. Volgens SOS-dolfijn gaat het om een tuimelaar. Bekijk hier het filmpje van Omroep Zeeland

De tuimelaar (Tursiops truncatus) staat bekend om zijn intelligentie. Het zijn sociale dieren die vaak jagen in groepsverband. Door middel van echolocatie vinden de dieren hun weg in het water en communiceren ze met elkaar. Waarschijnlijk is deze dolfijn zijn groep kwijtgeraakt en kwam in de Oosterschelde terecht. Hopelijk is het dier weer via de kering teruggekeerd naar de Noordzee, in de Oosterschelde is helaas schaars voedsel te vinden voor dolfijnen.

Zeezoogdieren die we regelmatig spotten tijdens het korren of de dijkzonering in Zeeland zijn de grijze zeehond en de bruinvis (kleinste walvis van de Noordzee).