5 tips: Natuuronderzoek voor studenten tijdens lockdown

1. Ontdek je eigen tuin

Natuur is overal te vinden, ook in de achtertuin. Insecten zoeken kan overal, in de tuin en zelfs op het balkon. Insecten zijn belangrijk voor de natuur. Ze onderhouden de tuin, zijn een voedselbron voor vele vogelsoorten en verspreiden zaadjes van planten en bloemen. Je vindt ze onder stenen, tussen het gras in de aarde en ook tussen de blaadjes.

Wat heb je nodig voor het uitvoeren van een insectenonderzoek? Het is handig om een loeppotje bij de hand te hebben. Hierin kan je de insecten beter bekijken en zie je hoe ze zich gedragen. Je kan zo ook de soort determineren. Daarnaast is een insectenzoekkaart en eventuele insectengids een must. De bodemdierenkaart kan je hier downloaden. Met pen en papier kan je de soorten noteren, het gedrag en de gevonden locatie invullen.

TIP: Je kan het insectenonderzoek grondig en verrijkend maken door verschillende thema’s te koppelen. Gedrag, licht en schaduw en voedsel zijn interessante onderzoeksonderwerpen om een SMART onderzoeksvraag op te stellen.

2. Pissebedden? Interessant en leerzaam!

Pissebedden worden vaak gezien als vervelende kruipende diertjes maar niets is minder waar, de pissebed is onmisbaar voor onze bodem. De pissebed hergebruikt plantaardig materiaal zoals rottend hout en bladeren. Ze zijn een kreeftachtige die op land leeft. De pissebed is dus geen insect maar familie van de kreeft en krab! Je kan zeer interessante onderzoekjes doen met pissebedden. Daarom is het leuk (en heel gemakkelijk) om een eigen pissebed kweekbak te maken.

Wat heb je nodig? Een aantal bakken, bijvoorbeeld een diepvriesdoos van 2 liter. In het deksel maak je een aantal gaatjes zodat er voldoende zuurstof aanwezig is in de bak. Je maakt een substraat laag voor de pissebed met blaadjes, hout en grond. Compost is te gebruiken als voedsel, zoals rest groente en fruit. Je plaatst de pissebedden in de bakken, en dan kijken maar! Je kan verschillende kweekbakken opzetten:

• Een bak met schaduwplekken en licht;
• Een bak met een stuk vochtige grond en droge grond;
• Een bak met verstop plekken en open ruimte.

Op basis van de verschillende milieufactoren (vocht, licht) kan je het gedrag bepalen van de pissebed. Je noteert de tijd en het aantal pissebedden op een bepaalde locatie.

TIP: Aanvullend kan je kijken naar de verschillende kleursamenstellingen van de pissebed. In Nederland zijn er rond de 40 soorten pissebedden te vinden. Normaliter zijn ze bruin of grijs maar je vindt ook zalmroze, paarse (ziekte) en gespikkelde pissebedden.

3. Daar gaan we WEER

Het is de laatste jaren steeds warmer in Nederland. We hebben een neerslagtekort wat een effect heeft op onze leefomgeving. Hierdoor ontstaat droogstand. Een actueel onderzoek is het uitvoeren van een weeronderzoek. Weerinstrumenten kan je zelf maken, zoals een regenmeter!

Je hebt niet veel materialen nodig om een regenmeter te maken. Verzamel een plastic fles, een schaar, meetlat, 2 kleuren tape/plakband en een aantal steentjes. Dus, hoe zet je de regenmeter in elkaar? Je knipt de gehele bovenkant van de fles af. Plak met de tape een schaalverdeling op de fles. De eerste kleur tape plak je op 6 cm van de fles. Vervolgens plak je om de cm een lijn met de andere kleur tape. Hierdoor kan je het aantal millimeters aflezen. Giet nu, samen met de kleine steentjes, water tot de hoogte van 6 cm (de eerste lijn). Zet de regenmeter op een open plek in de tuin.

Vervolgens kijk je hoeveel regenwater in de regenmeter zit. Dit doe je elke dag op hetzelfde tijdstip. Noteer dit in een logboek met datum, tijd, hoeveelheid regen per dag en eventuele weerindicaties. Leeg de fles wanneer deze vol is. Vul de regenmeter opnieuw tot de eerste lijn: 6 cm.

TIP: Je kan het onderzoek combineren met de temperatuur, wind, luchtdruk, bewolking, windsnelheid en windrichting. Vervolgens kan de student een weerbericht presenteren waarbij de verschillende resultaten aan bod komen.

4. Microbeads

Plastic, je komt het overal de gehele dag tegen. Plastic is goedkoop en kan voor vele dingen gebruikt worden. Helaas heeft plastic ook veel nadelige eigenschappen. Soms zitten er hele kleine stukjes plastic in de gekste producten waar je het niet verwacht! Zoals in een mascara of tandpasta. Deze “Microbeads” zijn plastic bolletjes van maximaal 1 mm die voor verzorgingsproducten worden gebruikt. Microbeads zijn gevaarlijk voor onze leefomgeving. Het plastic trekt giftige stoffen aan wat uiteindelijk weer in onze voedselketen beland. Via de app: Beat the Microbead kan je verzorgingsproducten scannen op plastics. De app is gratis te downloaden. De student kan de app downloaden en thuis onderzoek doen of er plastics in hun verzorgingsproducten zit.

Je kan zelf ook verzorgingsproducten testen op Microbeads. Je hebt hiervoor een aantal verzorgingsproducten nodig (tandpasta, douchegel, scrub, etc.). Een eetlepel, koffiekan, koffiefilterhouder en koffiefilters, 2 kannen (hittebestendig) en heet water.

• Eerst meng je een grote lepel van het verzorgingsproduct in het hete water in de hittebestendige kan. Roer het mengsel door zodat het geheel is opgelost
• Hierna leg je de koffiefilter geopend in de koffiefilterhouder
• Vervolgens giet je de vloeistof in de koffiekan
• Zie je spikkels? Dit zijn Microbeads. Gebruik bij elk verzorgingsproduct een nieuwe koffiefilter zodat je de hoeveelheid Microbeads goed kan zien.

TIP: Niet geheel duidelijk? Bekijk dan Microplastics in de Noordzee (Stichting Noordzee). Vervolgens kan je de resultaten klassikaal bespreken.

5. Strand Aanspoelsel Onderzoek; nuttig en leuk

Strand onderzoek is belangrijk om onze kusten te beschermen. Stichting Anemoon heeft verschillende monitoringsprojecten opgesteld om een beeld te krijgen van de Nederlandse marine soorten. Een project waar zij zich voor in zetten is het SMP: Strandaanspoelsel Monitoring Project. De aantallen en soorten worden in kaart gebracht door middel van dit SMP-formulier. Iedereen kan meedoen met dit onderzoek, het is daarom erg leerzaam en leuk voor studenten. Het is belangrijk dat de student zich inleest in de meest voorkomende soorten. Het project, en meest voorkomende soorten, kan je introduceren tijdens een presentatie. De uitvoering van het project kan de student zelf uitvoeren.

TIP: Wanneer het niet geheel duidelijk is welke soort er is aangespoeld maak je een foto. Je kan de resultaten en foto’s klassikaal bespreken. Alle tips en stappen voor het deelnemen van dit project vind je via deze link van Stichting Anemoon.