De 4 paddenstoelen tips voor in het veld

/in , , , , /door

Het is herfst… De tijd om te speuren naar paddenstoelen! Vochtig herfstweer is ideale moment om paddenstoelen te zoeken en te determineren. We hebben een filmpje opgezet met een aantal tips zodat je zeker succes hebt. Bekijk het filmpje hier! Welke soorten heb jij al gespot?

1 Kijk onder, boven of op oude boomstammen

Paddenstoelen zijn de vruchtlichamen van een schimmel. Aan de paddenstoel zitten verschillende schimmeldraden gekoppeld die onder de grond of boomschors lopen. Je kan de paddenstoel vergelijken met een appel (vrucht) aan de appelboom. De schimmel ruimt oud materiaal op, zoals kapotte boomstammen. Daarom is het de plek om paddenstoelen te vinden!

2 Zoek in de buurt van loofbomen, zoals de els en eik

Ongeveer de helft van de inheemse paddenstoelsoorten komt voor in loofbossen. Bossen met loofbomen bevat relatief minder strooisel en begroeiing, dit is voor vele soorten een gunstige omgeving.

De geweizwam op een zwarte els

3 Gebruik een spiegeltje en loep

Een spiegeltje is een handige gadget die je helpt bij het determineren van de paddenstoel. Door het spiegeltje onder de hoed van de paddenstoel te houden kan je soms plaatjes of buisjes zien (afhankelijk van de soort). In deze binnenwanden zitten de sporen. Een boleet heeft bijvoorbeeld geen plaatjes maar gaatjes, zoals Eekhoorntjesbrood. Daarnaast kan je de loep gebruiken om de details van de paddenstoel wat beter te bekijken.

4 Neem een zoekkaart mee of download ObsIdentify

Een zoekkaart is een handige tool die je helpt bij het determineren van de paddenstoel. Met behulp van vragen, zoals zitten er gaatjes onder de hoed, helpen je de juiste soort te vinden. Via onze website kan je de paddenstoelen zoekkaart bestellen. Staat de soort niet op de kaart? Gebruik dan ObsIdentify. Je maakt een aantal foto’s van de soort, vervolgens vertelt de app je welke soort het hoogstwaarschijnlijk (met een percentage) is. Check of de soort juist is door middel van een paddenstoelengids.

Wist je dat we ook paddenstoelen excursies aanbieden voor jong en oud? Begin deze maand organiseerde Paul een paddenstoelen-activiteit met Vrijeschool Kairos! Stuur ons een mailtje voor meer informatie over een paddenstoelenexcursie in het veld.

(Bodem)dierendag

/in , , , , /door

Dieren zijn belangrijk! Ze maken deel uit van een levensgemeenschap. Een weiland is een voorbeeld van een leefgemeenschap. De vlierbes, sprinkhaan en kikker zijn (in)direct afhankelijk van elkaar binnen het gebied. Een verzameling van verschillende levensgemeenschappen wordt een ecosysteem genoemd. Zoals een bos en heidegebied.

Dieren zijn een belangrijk onderdeel binnen onze veldwerkprogramma’s. We bestuderen, determineren en leggen relaties tussen fauna (biotisch) en abiotische factoren in een gebied. Ook de allerkleinsten worden bestudeerd bij Natuurkampen: bodemdieren.

Bodemdieren vind je net boven de grond en in de bentische zone (de laag onder de bodem waar organismen nog voorkomen). Ze zijn van belang voor het gezond houden van de bodem. Bodemdieren mengen de aarde door zich voort te bewegen in de bodem en voedden zich met dode planten- en dierenresten.

Zoekkaart Bodemdieren | webwinkel ARK

Bron: ARK

Tijdens veldwerkdagen komt bodemdierenonderzoek aan bod. We behandelen de verschillende technieken om bodemdieren te zoeken, vangen en determineren. Vervolgens doen de leerlingen een eigen onderzoekje. Een onderzoekje wat eerder dit jaar plaats vond was: de biodiversiteit in bodemdieren en de vochtigheid van de grond. Erg interessant!

Op dit moment vinden de bodemdierdagen plaats om jong en oud te introduceren met het bodemleven! In heel Nederland vinden er activiteiten en workshops plaats en online kan je lesmateriaal downloaden.  Daarnaast kan je meedoen met de bodemdierentelling, waarbij je de waargenomen dieren noteert. Dit geeft een beter beeld over de aanwezige bodemdieren in NL. Alle informatie vind je via de website van de bodemdierendagen.

NATUURlijk, film festival voor BO & VO

/in , , , /door

Vanaf 4 t/m 10 oktober vindt het jaarlijkse Wildlife Film Festival Rotterdam (WFFR) plaats in de Cinerama, Rotterdam. Het festival richt zich in het bijzonder op natuur- en milieueducatie voor scholieren.

Als school kan je gratis deelnemen aan het educatieve programma van de WFFR, zowel voor BO als VO. Is Rotterdam iets te ver weg? Je kan als docent online “meekijken” met de met je klas. Bij aanmelding zijn de films gratis zien, en kan je lesmateriaal downloaden op het platform.

Een aantal natuurfilms die dit jaar op de WFFR worden gespeeld zijn Bee Wild, Nederland onderwater en The Wild Garderdener. Het festival wordt mogelijk gemaakt door o.a. National Geographic, WWF en Natuurmonumenten.

Meer informatie over het Wildlife Film Festival vind je hier. 

Hoe meet je de hoogte van een boom?

/in , , /door

Boomhoogte meten is een van de technieken die wordt gedaan tijdens onze veldwerkprojecten. Dit is een interessant gegeven om wat te kunnen vertellen over de nestplaats van een holbewoner en vogel, of over de hoeveelheid aanwezige schaduw of boomstructuur. Weet jij hoe je een boomhoogte kan meten?

Je kan gemakkelijk zelf een boomhoogte meter maken zodat je in eigen tuin of op het schoolplein de hoogte van een boom kan meten. Handig, je hoeft hierbij niet te klimmen om de lengte te bepalen!

Wat heb je nodig?
  • Geodriehoek
  • Boor
  • Zaag
  • Dun stuk touw
  • Grote moer of steentje (redelijk zwaar)
  • Smalle pvc-buis
  • Lijm
  • Fijne watervaste stift
Hoe werkt het? Zie de onderstaande afbeelding voor het resultaat!
  1. Zaag uit een plankje een driehoek met 2 gelijkbenige zijden van ongeveer 25 cm.
  2. Zaag de pvc-buis op maat en lijm deze aan de driehoek
  3. Boor een gaatje door de driehoek
  4. Bevestig de moer/steen aan het touwtje zodat je paslood krijgt
  5. Teken de tekening op de driehoek
  6. Knoop het touwtje door het gaatje
  7. En, klaar! Meten maar.

 

Hoe gebruik je de boomhoogte meter?

De docenten van Biologieles vertellen via dit filmpje hoe je de techniek boomhoogte meten in zijn werk gaat. Veel boom plezier!

Wat speur jij?

/in , , , , , /door

Een interessante veldwerkactiviteit is het zoeken naar diersporen. Wist je dat vele type sporen zijn om diersoorten te identificeren? Je kan speuren door middel van loop- en eetsporen, uitwerpselen, braakballen en nog zo veel meer! We hebben een aantal type kenmerken op een rijtje gezet voor in het veld.

Loopsporen

Het zoeken van voetafdrukken is een manier om een dier te identificeren. Een ideaal gebied om te starten met een dier-speur excursie is een onbegroeide plaats waar veel regen is gevallen. Bijvoorbeeld een kleiige grond of vochtig zand langs de kust. Wanneer je een spoor hebt gevonden maak je een foto met en zonder maatlat. Je kan vervolgens de voetafdruk identificeren door middel van onze zoekkaart en een veldgids voor dierensporen.

Eetsporen

Heb je een spoor gevonden van een dier? Dan vind je vroeg of laat een plek waar het dier heeft gefoerageerd. Je kan de sporen vinden op bomen en struiken, zaden en vruchten, prooiresten van predatoren, slakkenhuizen, eierenschalen, etc. Neem bijvoorbeeld de bosmuis (links) en rosse woelmuis (rechts). Beide muizen hebben een techniek ontwikkeld om een hazelnoot open te peuzelen.

Uitwerpselen

Een ander, iets minder fris kenmerk zijn uitwerpselen. Geloof het of niet, je kan door middel van ontlasting heel veel over een dier vertellen! Je kan ruiken of het dier geslachtsrijp is, voornamelijk in het bronst seizoen. Je kan iets vertellen over het dieet, leeftijd en gedrag van de soort. De vos markeert zijn territorium door middel van uitwerpselen en urine, normaliter op een hoge plek zoals op een boomstronk.

Braakballen

Iets wat wij als activiteit doen bij onze veldwerkcentra is braakballen uitpluizen. Je denkt waarschijnlijk aan een uil, maar er zijn vele vogelsoorten die ballen uitbraken zoals de zilvermeeuw, scholekster en ooievaar. Vogels spugen ballen om onverteerbaar voedsel kwijt te raken. De braakballen bevatten insecten, botjes, haren, plantenresten, etc. die lastig zijn om te verteren. Zoals de braakbal een meeuwensoort (zie onderstaande foto)

Andere diersporen

Naast de bovengenoemde sporen zijn er nog veel meer kenmerken om diersoort te onderzoeken! Denk aan nesten, holen, haren en veren. Een interessant spoor is dat van het wilde zwijn. We benoemde al de voetafdruk, maar je kan het wilde zwijn ook herkennen door middel van zijn wasplaats. Het zwijn verzorgt zijn vacht door te baden in een modderpoel, daarnaast schuurt hij met zijn lichaam langs de boom om zijn huid van parasieten te ontdoen. Je kan deze sporen duidelijk zien wanneer je de badplaats van het zwijn tegenkomt!

Nieuwsgierig naar het uitvoeren van een speuronderzoek met jouw klas? In de uitzending van het Geldersch Landschap neemt Anja, de boswachter, je mee tijdens zijn zoektocht naar diersporen. Veel plezier in het veld!

Zitten er microplastics in mijn douchegel?

/in , , /door

Wist je dat er in heel veel producten mini stukjes plastic zitten? Je vindt ze in verzorgingsproducten, zepen, tandpasta en nog zoveel meer… Deze kunststof deeltjes van circa een millimeter worden microkorrels genoemd. De korrels kunnen makkelijk door het afvoerpotje wat erg schadelijk is voor het milieu.

Je kan zelf een onderzoekje doen naar de aanwezigheid van microbeads, in de klas of thuis. Hoe werkt het?

Vraag de leerlingen om elk een product mee te nemen vanuit thuis of schaf een aantal producten aan, zoals tandpasta, schoonmaakmiddel, zeep, mascara, etc. Op het label van het product kan je zien of er plastics aanwezig zijn, dit staat meestal onder de naam van polyethyleen, polypropyleen of polystyreen.

Verder heb je nodig:

  • Eetlepel
  • Koffiekan
  • Koffiefilterhouder
  • Meerdere koffiefilters
  • 2 glazenkannen
  • Gekookt water
Door middel van de volgende stappen kan je een onderzoek uitvoeren naar de aanwezigheid van microkorrels:
  • Je mengt een grote lepel van het verzorgingsproduct in het hete water in de hittebestendige kan. Roer het mengsel door zodat het geheel is opgelost.
  • Hierna leg je de koffiefilter geopend in de koffiefilterhouder
  • Vervolgens giet je de vloeistof in de koffiekan
  • Zie je spikkels? Dit zijn microkorrels. Gebruik bij elk verzorgingsproduct een nieuwe koffiefilter zodat je de hoeveelheid microkorrels goed kan zien.

Een extra tool om te checken of je een product koopt zonder plastics is: Beat the Microbead. Deze app is gratis te downloaden. Je scant het product en ziet vervolgens of er microkorrels verwerkt zijn in het product.

 

Paddenstoelen Herkennen

/in , , , /door

Prachtig he, die paddenstoelen? Zoals deze, de sprookjesachtige geweizwam. De naam zegt het al, het vruchtlichaam heeft de vorm van een hertengewei. De soort is onmisbaar, zoals alle schimmels. Ze ruimen natuurlijk afval op en creëren weer vruchtbare aarde waardoor er weer nieuwe planten kunnen groeien.

Vind je het leuk om paddenstoelen te determineren? Probeer dan eens de ObsIdentify app. Deze is gratis te downloaden voor Android en Apple. Je maakt een foto en vervolgens verteld de app je welke soort het is (met percentage kans). Het is een handige tool die je kan gebruiken naast een determinatie boek of zoekkaart. Deze app kan je linken met waarnemingen.nl zodat de waargenomen soort meteen wordt toegevoegd in de database. Ideaal!